بازتاب های قامتی نوزاد

مجله سلامتی راستینه، رشد حرکتی انسان را از نگاه دکتر وی.گریگوری پاینه و دکتر لاری دی.ایساکس تقدیم می کند. یادآور می شویم که این  مطلب، ادامه ی بازتاب ها و رفتارهای نوزاد  است که چندی پیش آن را شرح دادیم.

مهمترین بازتاب های قامتی نوزاد کدامند؟

بازتاب گام برداشتن

بازتاب گام برداشتن یا راه رفتن، پیش درآمدی ضروری برای حرکت ارادی مهم راه رفتن است. بازتاب گام برداشتن با نگهداشتن طفل به صورت عمودی به طوری که پاهایش با سطح اتکاء تماس داشته باشد، فراخوانده می شود. فشار بر روی کف پا باعث بالا رفتن و سپس پایین آمدن آن
می شود. این عمل پا به طور متناوب انجام می شود و بنابراین، به این شکل خام از راه رفتن (crude form of walking) شباهت دارد. اگرچه این بازتاب، بازتاب راه رفتن نیز نامیده می شود، هیچ گونه ثبات یا همراهی حرکت بازو که در راه رفتن ارادی رخ می دهد، در آن وجود ندارد.

بازتاب گام برداشتن – یا راه رفتن – معمولاً چند هفته ی اول بعد از تولد فراخوانده می شود و تا ماه پنجم یا ششم استمرار می یابد.

بازتاب خزیدن

بازتاب خزیدن نمونه ی دیگری از بازتاب طفل است که پیش درآمدی برای حرکت ارادی بعدی است. این بازتاب، را می توان از تولد تا سه تا چهار ماهگی مشاهده کرد. برای فراخوانی این بازتاب، بدن به صورت دمر روی کف یا میز قرار می گیرد. به طور متناوب به کف پاها ضربه زده می شود که این عمل باعث می شود ساق ها و بازوها به شکل خزیدن حرکت کنند. بازتاب خزیدن در حدود ۳ ماهگی و قبل از این که چهار دست و پا رفتن ارادی تر آغاز شود، ناپدید می شود.

عقیده بر این است که این بازتاب برای رشد بیشتر تنش عضلانی لازم ، جهت چهار دست و پا رفتن ارادی بعدی لازم و ضروری است.

بازتاب شنا کردن

یکی از غیر ارادی ترین بازتاب ها، بازتاب شنا کردن است. حرکات شنا گونه غیر ارادی می تواند در روزهای پس از تولد فراخوانده شوند. برای انجام این کار بچه به طور افقی بر روی یک سطح جامد مثل بالای میز یا کف، بالای سطح آب یا در آب نگه داشته می شود. پاسخ به این محرک، حرکت بازوها و ساق ها در یک عمل بسیار هماهنگ شنا گونه (well – coordinated swimming – type action) است. این حرکات به زودی در هفته ی دوم نوزادی(neonatal) دیده می شود و به طور طبیعی تا ماه پنجم طفولیت ادامه می یابد. تشخیص این بازتاب به طور زیادی با رواج برنامه های شنای طفل مرتبط است. طرفداران این برنامه ها فرض می کنند که تحریک اولیه ی این بازتاب به طور مثبتی بر شنای ارادی بعدی در زندگی تأثیر خواهد داشت .

بازتاب تنظیم سر و تنه (head and body righting reflex)

بازتاب های تنظیم کردن سر و تنه دو بازتاب مشابه طفل هستند که تصور می شود با کسب حرکات غلتشی ارادی (rolling movements) مرتبط باشند. بازتاب تنظیم کردن سر را می توان به زودی در اولین ماه طفولیت مشاهده کرد. این بازتاب با چرخاندن بدن بچه به یکی از جهات، در هنگامی که طفل به حالت طاقباز است، فراخوانده می شود. سر با تنظیم کردن خود با تنه، پاسخ می دهد. به بیانی دیگر، سر نسبت به شانه ها رو به جلو می چرخد. بازتاب تنظیم کردن تنه بر خلاف بازتاب تنظیم کردن سر، شامل چرخش سر و ” تنظیم کردن تنه ” می باشد. وقتی طفل به حالت طاقباز قرار گیرد و سر به آرامی به یکی از طرفین بچرخد، تنه نیز به دنبال آن می چرخد. یعنی تنه در جهتی که سر می چرخد، چرخش
می کند تا رابطه رو به جلو بودن بین سر و شانه ها را مجدداً به دست آورد. این چرخش تنه قطعه ای نیست؛ تنه با چرخش خود به عنوان یک واحد، به چرخش سر پاسخ می دهد. بازتاب تنظیم کردن تنه نیز مثل بازتاب تنظیم کردن سر ممکن است تا ماه پنجم طفولیت دیده نشود. این بازتاب غالباً در سرتاسر اولین سال زندگی تداوم دارد.

بازتاب های فرود چتر نجاتی (Parachuting Reflexes)

بازتاب های فرود چتر نجاتی، یا حمایتی (propping reflexes) در ارتباط با کسب قامت قائم آشکار می شود. این بازتاب ها هنگامی رخ می دهند که تعادل طفل در هر جهتی (یا بلند کردن و یک وری کردن وی) به هم می خورد. نداشتن تعادل در یک وضعیت قائم باعث تحریک حرکت حمایتی در مسیر افتادن بالقوه می شود. به عنوان مثال، وقتی طفل به جلو خم می شود، بازوها یک حرکت حمایتی (propping movement) را انجام می دهد . یعنی به جلو باز می شوند و انگشتان باز و از هم جدا می شوند. این بازتاب در چهار ماهگی رخ می دهد. این حرکات حمایتی به نظر می رسد که تلاش هایی آگاهانه جهت ممانعت از افتادن باشد، اما این تلاش ها مثل تمامی بازتاب های طفل غیر ارادی هستند. همچنین این حرکات حمایتی می توانند رو به پایین، به کناره ها، و به عقب نیز اتفاق افتند. واکنش چتر نجاتی رو به پایین می تواند در چهار ماهگی و هنگامی که پس از قرار گرفتن طفل به صورت قائم به طور ناگهانی دو سه فوت پایین آورده شود، فراخوانده شود. در این حالت، ساق های طفل به طور ناگهانی باز و از هم جدا می شود و پا اندکی به بیرون می چرخد.

حرکات حمایتی به کناره ها، پس از تقریباً شش ماه قابل مشاهده هستند و اکثراً با قرار دادن طفل در وضعیت قائم و سپس خم کردن آرام به یکی از طرفین، به راحتی فراخوانده می شود. در این مورد نیز، مثل بازتاب چتر نجاتی به جلو، بازوها و انگشتان به طرف افتادن بالقوه باز می شوند. حرکت حمایتی به عقب تا ۱۰ ماهگی ممکن است اتفاق نیفتد و مثل سایر بازتاب های فرود چتر نجاتی، این بازتاب نیز به طور طبیعی باعث حرکتی حمایتی در مسیر افتادن می شود. با این وجود، بازتاب حمایتی به عقب همچنین باعث چرخش بدن می شود (ظاهراً به منظور جلوگیری از افتادن به عقب). تمامی بازتاب های حمایتی غالباً پس از اولین سال زندگی ادامه می یابد.

بازتاب بالا کشیدن بدن (pull up reflex)

بازتاب بالا کشیدن بدن نیز می تواند با حفظ قامت ایستاده مرتبط باشد. به علاوه، این بازتاب تا ماه سوم طفولیت ممکن است مشاهده شود. این بازتاب با قرار دادن طفل در یک وضعیت ایستادن حمایت شده، خیلی راحت فراخوانده می شود. دست های بچه را بگیرید و به دقت او را به طرفی خم کنید؛ این محرک در تلاشی واضح برای حفظ وضعیت قائم، بازوهای حمایت کننده را خم یا باز می کند. مثلاً، وقتی بچه به عقب خم می شود، بازوها خم می شوند تا خود را به طرف فرد حمایت کننده و برگشت به وضعیت قائم بکشند. وقتی طفل به جلو خم می شود، بازوها باز می شوند تا خود را با هل دادن، از فرد حمایت کننده دور کنند و به عقب و وضعیت قائم اول برگردن. بازتاب های بالا کشیدن معمولاً تا اولین سالروز تولد متوقف می شوند. در بازتاب بالا کشیدن بدن، وقتی بدن به عقب متمایل می شود، با خم شدن بازو، تلاش می شود، وضعیت قائم حفظ گردد.

مقاله مرتبط : بازتاب ها و رفتارهای نوزاد

سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه