سنگ های کلیه و درمان آن ها

از سنگ کلیه چه می دانید؟ انواع آن کدامند؟ چگونه ایجاد می شوند؟ راه های درمان آن چگونه است؟ اگر شما هم سوالاتی در این زمینه دارید با خواندن این مقاله از راستینه به پاسخ آنها برسید.

سنگ کلیه چیست؟

همانطور که کلیه ها مواد دفعی را از خون تصفیه می کنند، ادرار را نیز می سازند. .گاهی اوقات نمک ها و دیگر مواد معدنی ادرار به یکدیگر می چسبند و سنگ های کوچک کلیه را تشکیل می دهند. محدوده ی اندازه ی این سنگ ها از دانه ی شکر تا توپ پینگ پنگ است اما به ندرت جلب توجه می کنند، مگر اینگه باعث گرفتگی شوند. اگر سنگ کلیه رها شده و به میزنای ها(مجاری باریکی که منتهی به مثانه می شوند) وارد شود ممکن است باعث ایجاد درد شدید گردد.

نشانه های سنگ کلیه

زمانی که سنگ های کلیه در دستگاه ادراری حرکت می کنند، ممکن است عوارضی در برداشته باشند. مانند:

• درد شدید در پشت، شکم یا کشاله ران
• تکرر ادرار یا ادرار دردناک
• وجود خون در ادرار
• استفراغ و حالت تهوع
• سنگ های کوچک ممکن است بدون ایجاد هیچ نشانه ای دفع شوند.

سنگ کلیه یا بیماری دیگر؟

اگر درد ناگهانی و شدیدی در شکم یا پشت خود احساس می کنید، بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کنید. درد شکم با بسیاری از مشکلات دیگر نظیر آپاندیسیت و بارداری خارج از رحم ارتباط دارد. ادرار دردناک نیز نشانه ی رایجی از عفونت ادراری یا بیماری های منتقل شونده جنسی (STD) است.

تشخیص سنگ کلیه

سنگ های کلیه قبل از ایجاد درد به ندرت تشخیص داده می شوند. این درد اغلب به قدری شدید است که بیمار را روانه اورژانس می کند و در آنجا طی بررسی های متعدد وجود سنگ را تایید می کنند. این بررسی ها شامل سی تی اسکن، عکس برداری، سونوگرافی و آزمایش ادرار است. آزمایش خون می تواند کمک کند تا سطوح بالای مواد معدنی تشکیل دهنده ی سنگ های کلیه مشخص شود. در اینجا سی تی اسکن، محل انسداد میزنای(مجاری تخلیه ی ادرار درون مثانه) را نشان می دهد.

مراقبت خانگی برای سنگ کلیه

اگر سنگ کلیه کوچک باشد، پزشک ممکن است برای شما داروی ضد درد تجویز کند و منتظر بماند تا سنگ از بدن شما دفع شود. در این مدت ممکن است پزشک نوشیدن آب و مایعات کافی(بین ۱۰-۸ لیوان در روز ) را برای شفاف نگه داشتن ادرار تجویز کند.

اندازه سنگ های کلیه و چگونگی دفع آن

سنگ های کوچک تر کلیه، بیشتر احتمال دارند که خودبخود دفع شوند. اگر سنگ ها، کوچک تر از ۵ میلی متر(۵/۱ اینچ) باشند، نود درصد احتمال دارد بدون مداخله ی پزشک دفع شوند. اگر اندازه ی سنگ بین ۱۰-۵ میلی متر باشد این احتمال پنجاه درصد است. اگر سنگ به اندازه ای بزرگ باشد که نتواند خودبخود دفع شود انتخاب های درمانی دیگری وجود دارد.

راه های درمان سنگ کلیه

دارویی

داروهای نسخه شده ای وجود دارد، که می تواند به بدن در دفع سنگ کلیه کمک کنند. داروهای شناخته شده ای نظیر مسدود کننده های آلفا، دیواره های میزنای را تسکین می دهند. این داروها، مجاری را عریض می کنند بنابراین سنگ می تواند بسیار راحت تر عبور کند. عوارض جانبی این دارو ها عموماً خفیف بوده و ممکن است باعث سردرد یا سرگیجه شوند. انواع دیگر داروها می توانند از تشکیل سنگ های جدید جلوگیری کنند.

سنگ شکنی

رایج ترین رویه ی درمانی برای درمان سنگ های کلیه با عنوان لیتوتریپسی، که موج کوبشی فوق جسمانی(ESWL = سنگ شکنی کلیه) است، شناخته می شود. این درمان از امواج بسیار پر انرژی برای شکستن سنگ کلیه و تبدیل آن به سنگ های کوچک استفاده می کند. سنگ های کوچک می توانند در دستگاه ادراری به راحتی حرکت کنند. عوارض جانبی شامل خونریزی ، کبودی و درد بعد از سنگ شکنی است.

جراحی میزنای

زمانی که یک سنگ به خارج از کلیه راه پیدا کند و به مثانه نزدیک شود، رایج ترین روش درمان، جراحی میزنای است. یک لوله ی باریک وارد دستگاه ادراری می شود تا محل سنگ را مشخص کند. جراح سنگ را کاملاً می شکند و قطعات آن را از طریق لوله خارج می کند.هیچ شکافی در بدن ایجاد نمی شود. برای سنگ های خیلی بزرگ ، ممکن است عمل جراحی نیاز باشد.

آنالیز سنگ کلیه

وقتی یک سنگ کلیه دفع یا برداشته می شود، ممکن است پزشک شما بخواهد بداند که این سنگ از چه چیزی ساخته شده است. نزدیک هشتاد درصد سنگ های کلیه، ساختار کلسیمی دارند.سایر سنگ ها از اوریک اسید، استروویت (منیزیوم آمونیوم فسفات) یا سیستین تشکیل شده اند. تجزیه ی شیمیایی می تواند تعیین کند که شما چه نوع سنگ کلیه ای دارید. وقتی شما این موضوع را بدانید می توانید گام هایی را در جهت جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه در آینده بردارید.

عوامل ایجاد سنگ کلیه

سنگ های کلیه ممکن است زمانی که در تعادل طبیعی آب ، نمک و مواد معدنی ادرار تغییری ایجاد بشود، تشکیل شوند. تغییرات مختلف باعث ایجاد سنگ های مختلفی می شوند. عوامل بسیاری می توانند باعث این تغییرات در ادرار شوند، که دامنه ی آنها از شرایط پزشکی مزمن تا آنچه که شما می خورید و می نوشید متفاوت است.

عوامل خطری که می توانید کنترل کنید.

کم نوشیدن آب اصلی ترین دلیل ایجاد سنگ های کلیه است. همچنین رژیم غذایی نقش مهمی ایفا می کند. خوردن پروتئین بسیار زیاد و غذاهای سرشار از اکسالات مثل شکلات و سبزیجات تیره می توانند ریسک ابتلا به سنگ کلیه را در برخی افراد افزایش دهند. سایر عوامل خطر شامل افزایش وزن و استفاده از برخی داروهاست.

عوامل خطری که نمی توانید کنترل کنید.

مردان سفید پوستی که در دهه چهل زندگی هستند بیشتر از سایر گروه ها در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه قرار دارند. همچنین زنان در دهه پنجاه زندگی خود، بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار می گیرند. اگر شما دارای خانواده ای با سابقه ی سنگ کلیه هستید، احتمال ابتلای شما بالا می رود. شرایط پزشکی خاص نیز ریسک ابتلا را افزایش می دهد. شرایطی نظیر فشار خون بالا، نقرس، عفونت دستگاه ادراری. اما درمان یا کنترل این بیماری ها عموماً از تشکیل سنگ جلوگیری می کند.

سربازان در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه

سنگ کلیه تبدیل به مشکل بزرگی برای سربازانی شده است که در مناطق بیابانی مستقر شده اند. پزشکان می گویند از دست دادن آب عامل اصلی این موضوع است. به دلیل هوای بسیار گرم، لباس محافظ و تمایل اندک به نوشیدن آب ، سربازان در معرض از دست دادن آب هستند. در نتیجه در ادرار مقادیر بالای مواد معدنی رسوب شده روی هم انباشته می شوند، که می توانند سنگ کلیه را تشکیل دهند.

پیشگیری از سنگ های کلیه در آینده

اگر سنگ کلیه ی کلسیمی داشته اید، پزشک به شما پیشنهاد کاهش مصرف نمک و سدیم را می دهد زیرا این مواد باعث می شوند بدن کلسیم بیشتری به ادرار بفرستد. همچنین ممکن است به شما توصیه شود از غذاهای سرشار از اکسالات مثل شکلات پرهیز کرده و بجای آن چای، قهوه، لوبیا، انواع توت و سبزیجات با برگ پهن، مرکبات، پنیر سویا و سیب زمینی شیرین استفاده نمایید. بهترین راه برای مبارزه با ایجاد سنگ کلیه ی جدید، نوشیدن آب کافی است که باعث شفاف شدن ادرار می شود.

مبحث کلسیم

درحالیکه بیشتر سنگ های کلیه دارای ساختاری کلسیمی هستند، ممکن است نیازی به اجتناب از غذاهای سرشار از کلسیم نداشته باشید. در واقع خوردن مقادیر متوسط فراورده های روزانه و سایر غذاهای سرشار از کلسیم ممکن است ریسک ایجاد سنگ های جدید را کاهش دهند. این موضوع در مورد مکمل های کلسیم صدق نمی کند زیرا مصرف این مکمل ها با ابتلا به سنگ کلیه در برخی افراد ارتباط دارند. از پزشک یا متخصص تغذیه ی خود در مورد نقش کلسیم در رژیم غذایی سوال فرمایید.

سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه